TRİAJ
Kökeni “Trier” olan “Triaj” kelimesi ayırt etmek, secmek, sınıflandırmak anlamına gelmektedir. Tıbbi Triaj ilk olarak, Napolyonun ordularına baş cerrahı tarafından uygulandığı tarihte görülmüştür. Savaş sırasında yaralanan askerlerin cepheye daha hızlı donebilmesini sağlamak amacıyla kullanılmıştır. Savaşlarda yaralanan askerlerin hızla tedavi edilerek yeniden cepheye dondurulmesi cabası; “ilk görülen ilk bakılır’’ yaklaşımından, “sınırlı kaynağı uygun ve verimli kullanma” yaklaşımına yani tıbbi triaja gecilmesinin ilk orneğidir.
Acil sağlık hizmeti gereksiniminin hızlı, etkin ve verimli karşılanabilmesi icin sağlık ekibi uyelerinin tamamının triaj yapabilme yeteneğini kazanmış olmaları beklenir. Cunku bir acil durum nedeniyle hastaya gerekli tıbbi bakımı gercekleştirmenin onkoşulu; olay yeri yonetimi ile olay yeri guvenliğinin sağlanması ve cok sayıda hasta varsa triaj işlemlerinin yapılmış olmasıdır.
TRİAJ
Tıbbi triaj, farklı şekillerde tanımlanabilmektedir. Bunlar:
• Hastaların, yaşamlarını tehdit eden yaralanma derecelerine ve tıbbi tedaviden görmeleri beklenen yarar duzeyine gore sıralanmasıdır.
• Hastaların hangi zaman ve sırada acil yardım alması gerektiğini, transport hızını ve seçilecek hastaneyi belirleyen akıcı ve surekli değişim gosteren kısa klinik değerlendirmedir.
• Acil tıbbi bakıma gereksinimi olan yaralı sayısı eldeki sınırlı tıbbi imkânları aştığında, en fazla sayıda yaralıya acil bakımı verebilmek icin acil sağlık ekibi tarafından kullanılan, oncelikli tıbbi mudahale yapılacak kişi ya da kişileri belirlemek hedefli tıbbi secme sistemidir.
• Çok sayıda hastanın bulunduğu durumlarda, bunlardan öncelikli tedavi ve nakil edilmesi gerekenlerin tespiti amacıyla olay yerinde ve bunların ulaştırıldığı her sağlık kuruluşunda yapılan hızlı secme ve kodlama işlemidir.
Acil sağlık hizmetlerinde triaj onemli yer tutar. Ozellikle afetlerde, olağandışı durumlarda (ODD) yapılacak triaj, eldeki kısıtlı olanaklarla en fazla sayıda yaşamın kurtarılmasının onunu acar.
Sayı veya talep ne kadar yuksek ve yoğun olursa olsun eldeki imkanlar cevap verebilecek kapasitede ve yeterlilikte ise triaja gereksinim duyulmaz. Ancak ozellikle hastane oncesi acil sağlık hizmetlerinde coklu yaralanmalı bir olaya mudahalede, acil sağlık ekiplerinin olay yerine ulaşım sureleri farklı olacağı icin, kacınılmaz olarak triaj gereksinimi ortaya cıkmaktadır.
Örnek verecek olursak; coklu yaralanmalı bir trafik kazası icin 112 Komuta Kontrol Merkezinin (KKM) olay yerine üc ambulans yonlendirdiğini, olaydan etkilenerek acil tıbbi bakım gerektiren uc hasta bulunduğunu varsayalım. Uc hasta var ve uc acil sağlık ekibi gorevlendirilmiş yaklaşımı ile triaj gereksiniminin ortadan kalktığından soz edemeyiz. Cunku olay yerine ulaşan ilk sağlık ekibi zorunlu olarak once olay yeri yonetimini ustlenecek ve ardından uc hastanın tıbbi bakım onceliğinin belirlenmesi icin triaj uygulamak durumunda kalacaktır. Olay yerine daha sonra ulaşan ekipleri hastaların triaj sonucuna gore tıbbi bakım icin yonlendirecektir.
Yeterli tıbbi personel olmadığında, eldeki mevcut imkanlar kısıtlı ise, bolgesel hastaneler yetersiz kalıyorsa, ambulans sayısı az ise ve olay yerine ek ambulans ve personel ulaşımında zorluklar soz konusu ise triaj gereksiniminden soz edilebilir.
TRİAJDA AMAÇ
Triajda amaç, en kısa zamanda, eldeki kısıtlı olanaklarla, en fazla sayıda yaşamı kurtarmaktır. Bu doğrultuda gerçek ihtiyaçları belirleyerek eldeki kısıtlı imkânların kullanılması önemlidir. Bu amaç doğrultusunda
yapılan triaj;
• Hastaların yaşamını korumalı,
• İleride olabilecek yaşam kayıplarını ya da ileri derece yaralanmaları önlemeli,
• Kitlesel kazalarda ihtiyaçları belirleyerek eldeki kısıtlı kaynakların (personel, malzeme, ekipman vs) verimli kullanılmasını sağlamalı,
• Hastalara yapılacak acil müdahalenin, erken dönemde ve etkili yapılmasını sağlamalı,
• Değerlendirilmesi yapılan hastaların nakil önceliklerini ve kurallarını tespit etmeli,
• Uygun hastaneye uygun hastanın naklini sağlamalı,
• Gereksiz personel, araç ve malzeme kullanımını engellemeli,
• Değerlendirme ve yenilenme sürecinde elde edilen bilgiler doğrultusunda kayıt tutarak triajda iyileştirme ve geliştirme çalışmalarına katkıda bulunmalıdır.
TRİAJDA TEMEL KURALLAR
Öncelikle triaj uygulayacak kişinin Triaj konusunda, bilgi ve deneyim sahibi olması gerekir. Triaj, Belli kurallar icinde yapılmalı ve bu kurallar onceden belirlenmiş olmalıdır. Triajın temel kurallarından bahsedecek olursak Bunlar:
• Triaj, olaydan etkilenen herkese uygulanır.
• Triajın hasta sayısı ile ilgisi sınırlıdır. Sistemin anlık cevap kapasitesi ile ilgilidir.
• Hastanın triaja konu olan olay yeri tıbbi onceliği ile hastane tıbbi onceliği farklılık gosterebilir.
• Triajda olay yerine giriş, her zaman cevre guvenliği sağlandıktan sonra yapılmalıdır.
• Triaj işleminde gorevler, kesin tanımlanmış ve paylaşılmıştır. Genellikle triaj işinden tek kişi sorumlu olur.
Ancak Geniş kapsamlı olaylarda, geniş alana yayılmış veya bolunmuş alanlardan oluşan olaylarda, birden fazla triaj alanı ve triaj sorumlusunun olması, zaman kazanımı ve gorev yuku dağılımı acısından gereklidir.
• Triaj sorumlusu, hastaların acil bakımıyla ilgilenmemelidir.
• Triaj sorumlusu, acil sağlık sisteminin olay yerindeki gozu ve kulağıdır. Olay yeri yönetimi videomuzda bahsedildiği gibi Genellikle olay yeri yoneticisi aynı zamanda triaj sorumlusudur. Olay yerinin genel tanımından, tum ihtiyac duyulan ek kapasitelerin belirlenmesinden ve olay yerinde bulunan personelin her ceşit ihtiyacından sorumludur
• Triaj suresi, her bir yaralı icin 1 dakikadan daha kısa olmalıdır.
• Triaj sorumlusu, triaj sırasında triaj kartının sadece triaj kodu kısmını işaretler. Kartı doldurmakla vakit kaybetmez. Triaj kartının diğer kısımları tedavi veya nakil hizmeti verilmeye başlandıktan sonra, o hizmeti veren sağlık personeli tarafından doldurulur.
• Triaja başlama noktası guvenlik acısından bir risk yok ise, triaj sorumlusunun olay yerine girdiği yerdir.
Triaj sorumlusu, kural olarak, sınıflandırmaya kendisine en yakın yaralı ile başlar. Bu durum zamanın etkin kullanılması acısından son derece onemlidir.
• Triaj, olay yerinde butun hasta veya yaralılara uygulandıktan sonra, olay yerinde personel sıkıntısı yoksa ve acil bakım konusunda destek sağlanmış ise başa donulerek yenilenmelidir.
• Yenilenen triaj icin en onemli kural, verilmiş olan kodun daha iyi bir kod ile değiştirilemez olmasıdır. Yeniden değerlendirme sonrasında, onceden verilmiş kod ancak daha acil ve oncelikli bir kodla değiştirilebilir. Yani ilk değerlendirmede kırmızı kod olarak belirlenen hasta ikinci triaj değerlendirmesinde sarı kod olarak değerlendirilemez. Ancak ilk triaj değerlendirmesinde sarı kod olarak değerlendirilen hasta/yaralı ikinci triaj değerlendirmesinde kırmızı kod olarak değerlendirilebilir.
• Triaj değerlendirmesi; solunum, dolaşım, bilinc sırasını takip eder ve bu değerlendirme sonucuna gore acil ve oncelikli hastalar tespit edilir.
• Triaj, ulaşılan her basmakta (olay yeri, nakil, acil servis vb.) yeniden yapılır.
Triaj Sorumlusunun Görevi
Triaj Sorumlusunun Görevleri; olay yerine gelen ilk sağlık ekibi, öncelikle olay yerini değerlendirir, gerekli tespitleri yapar. Ekip içinden acil yardım konusunda en yüksek eğitime veya deneyime sahip personel triajdan sorumlu kişidir. Olay yerine daha deneyimli ve eğitimli sağlık personeli geldiğinde sorumlu değişebilir.
Triaj sorumlusunun gorevi olayın ozelliğine gore farklılaşabilir. Öncelikli gorevlerinden bahsedecek olursak bunlar:
• Olay yerine güvenli uzaklıkta triaj alanı oluşturmalıyız,
• Triaj uygulamasını organize etmek ve triaj uygulamasına derhal başlamalı veya başlatmalıyız.
• Hastaları değerlendirmeli ve öncelikli olanları belirlemeliyiz,
• Triajı hızlı ve soğukkanlı gerçekleştirmeliyiz,
• İhtiyaç halinde, personel ve araç-gereç desteği istemeliyiz,
• Hastalar için acil sağlık sisteminin belirlediği triaj kartlarını kullanmalıyız,
• Triajı yapılan ve tespit edilen hastalar ile yapılan tüm işlemlerin kaydını tutmalı ve ilgili yerlere teslim etmeliyiz.
• 112 KKM, kurumlar ve ekipler arası haberleşmeyi sağlamalıyız,
• Hastanelerin kapasitelerini ve hastaların durumunu göz önünde bulundurarak sevk işlemlerini gercekleştirmeliyiz
• Triaja, tüm hastaların sevki gerçekleşene kadar devam etmeliyiz,
• KBRN (kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer) tehlikelerine maruz kalan hastaların acil yardım ve transportunu ayrıca yapmalıyız,
• Olay yerine kendisinden daha yetkili acil yardım personeli ulaştığında, kendisine olay ve olay yeri hakkında bilgi vermeli ve triaj sorumluluğu altında gecen surede tuttuğu kayıtları yeni triaj sorumlusuna devretmeliyiz,
• Triaj görevini olay sonlanıncaya kadar veya bir başka sorumluya devredinceye kadar sürdürmeliyiz.
TRİAJ KODLAMA SİSTEMLERİ
Dünyada uygulanan triaj kodlamaları değişiklikler gösterse de değerlendirmenin mantığı aynıdır.
NATO Harf Skalası: Örneğin; NATO tarafından harf skalası kullanılmaktadır. Buna göre T1 Kırmızı, T2 Sarı, T3 Yeşil,T4 Siyah’tır.
Resim Skalası: Bazı disiplinler ise resim skalası kullanmaktadır.
Resim skalasına göre,
Tavşan Kırmızı,
Kaplumbağa Sarı,
Yaya Yeşil ve Haç Siyah’tır.
Renk Skalası
Ülkemizde, Uluslararası Acil Tıp Birliği’nin kabul ettiği renk skalası (kodlaması) kullanılmaktadır. Triaj renk kodlamasında 4 renk kullanılmaktadır. Buna göre;
• Kırmızı kod (immediate (unstabil)/acil): Ciddi hastalığı ya da yaralanması olan hastalardan oluşan acil gruptur. Bu gruptaki hastaların öncelikli olarak acil tedavisinin yapılması veya hızlı transport edilmesi gereksinimi vardır.
• Sarı kod (delayed/geciktirilebilir acil): Henüz yaşamı tehdit eden hastalığı ya da yaralanması
bulunmayan, ancak zamanında tedavi edilmez veya nakledilmez ise potansiyel yaşam tehdidi olanlardır. Bu gruptaki hastaların sağlık sorunları kırmızı gruptakilere göre biraz daha bekletilebilir.
• Yeşil kod (minor/hafif yaralı/acil değil): Tıbbi bakıma gereksinimi olan, ancak ivedi müdahale gerekmeyen hafif yaralı, bilinci açık hastalardır.
• Siyah kod (deceased/ölü): Ölü ya da hayatta kalma şansı düşük olarak kabul edilen kişilerdir. Afet durumlarına özgü olarak kişi tıbben ölmemiş bile olsa bu kategoriye alınabilir. Bu kategoriye girenlere sağlık hizmeti verilmez ya da en son sırada bakıma alınır. Mevcut kaynaklar kurtarılabilir hastalar için kullanılmalıdır.
Triaj dinamik bir olgudur. Her hastanın kısa bir süre içinde sağlık durumu değişebilir ve bir başka triaj renk kodu içine girebilir. Özellikle kırmızı, sarı ve yeşil grupta yer alan hastalar, bekletildikleri süre içinde sık sık değerlendirilmelidir
TRİAJ ÇEŞİTLERİ
Başvuru triajı: Acil sağlık hizmetlerine yapılan başvuruların 112 KKM tarafından aciliyet durumlarına göre değerlendirilmesi ve gerekli durumlarda acil sağlık ekip ve araçlarını görevlendirmesi amaçlı yapılan triaj uygulamasıdır.
Olay yeri (saha/alan) triajı: Herhangi bir olayda birden fazla kişinin yaralanması ve tek acil sağlık ekibinin kontrol edemediği durumlarda (afet veya olağandışı durumlar), iki veya daha fazla sağlık ekibinin olay yerine gelmesine kadar geçen sürede yapılan triaj uygulamasıdır.
Nakil triajı: Öncelikli olarak hangi hastanın naklinin yapılacağına tıbbi öncelikler ve hastane olanakları doğrultusunda karar verilmesi amaçlı triaj uygulamasıdır.
TRİAJ KARTI
TRİAJ KARTI
Kullanmakta olduğumuz TRİAJ KARTlarına bakacak olursak;
öncelikle hastanın durumu hakkında olay yerinden ulaştığı son merkeze kadar bilgi aktarmada önemlidir.
Yine olay yerinden başlayarak anlatacak olursak Olay yerinde hangi hastanın once, hangi imkan ve hangi uygulama ile ne şekilde naklinin yapılacağının kararı, triaj sorumlusu tarafından verilir. Bu bilginin, ulaşılan her basamakta ihtiyac duyan sağlık personeline aktarılması gerekir. Bunun icin triajı yapılmış hastanın, değişik basamaklarda onceliğinin kolayca fark edilebilmesi icin gorunur bir şekilde işaretlenmesi gerekir. Bu amacla az önce belirttiğimiz gibi, hastaların durumlarını gosterir triaj kartları ile işaretlenmesi uygun olacaktır. Ulkemizde ve uluslararası orneklerde cok farklı tasarlanmış triaj kartları bulunmaktadır. Triaj kartlarının otokopili, tek nushalı, renkli, siyah beyaz, plastik kaplı, kağıt, telli, ipli vb. bir cok ceşitte orneği mevcuttur.
Triaj kartı sudan etkilenmeyen, kolay yırtılmayan ve dikkat cekici ozellikte olmalıdır. Kan, serum gibi
etkenlerle temasta bozulmamalı, taşıma esnasında gelişebilecek takılma veya cekilme gibi olaylardan
zarar görmemelidir.
Triaj Kartının Ön Yüzü
• ilk olarak Kart no kısmını görüyoruz: “1”den başlayarak devam eden numaralardan oluşur.
• yine baktığımızda İl kodunu görüyoruz : Kullanıldığı ilin plaka numarasını gösterir.
• sonrasında Yaralanmaların işaretlenebileceği alanı görüyoruz: Tespit edilen yaralanmaların ortak simgelerle insan figürünün üzerine işlendiği bölümdür.
• ve yine baktığımızda Triaj kodu kısmını görüyoruz: Yapılan değerlendirme sonucu verilen kodun işaretlendiği bölümdür.
• bunların dışında Nakil yolu kısmını ayrıca görmekteyiz: Hasta naklinin hangi yolla gerçekleştirilmesinin uygun olacağını gösterir bölümdür.
• Ve yine ekstra Nakil pozisyonu işsretlemesi yapılacak bir alan görmekteyiz: Hastaya nakil sırasında verilmesi gereken vücut pozisyonunun işaretlendiği bölümdür.
•triaj kartının alt kısmına bakacak olursak Birinci nakil kısmını görüyoruz: Hastayı olay yerinden alan ekibin dolduracağı bölümdür. Nakli sağlayan ekip hastayı teslim ederken bu bolumu triaj kartından kopartarak daha sonra ilgili birime teslim etmek uzere muhafaza eder.
•son olarak tine Triaj kartının alt kısmına bakarsak İkinci nakil kısmını da görmekteyiz: Hastanın sevk edildiği birimden başka bir üst birime nakledilmesi durumunda doldurulan triaj kartı bolumudur. Bu durumda bu parca ana karttan kopartılır ve nakil ekibi tarafından daha sonra ilgili birime teslim edilmek uzere muhafaza edilir.
Triaj Kartının Arka Yüzü
•ilk olarak Yapılan uygulamalar ve saatler kısmını görüyoruz: Kanama kontrolü, entübasyon, kardiyopulmoner resüsitasyon, oksijen uygulaması, toraks drenajı veya dekontaminasyon gibi uygulamaların, uygulamanın yapıldığı saatle birlikte kaydedildiği bolumdur.
•bunun dışında Serumlar ve saatlerini işaretleyebileceğimiz kısmı görüyoruz: Hasta için kullanılan serumlar ve kullanım zamanlarının kaydedildiği bölümdür.
• İlaçlar ve saatleri: Hasta için kullanılan ilaçlar ve kullanım zamanlarının kaydedildiği bölümdür.
• Not bölümü : Müdahalede bulunan sağlık personeli tarafından hasta ile ilgili özellikle iletilmesinin gerekli
gorulduğu bilgilerin yazılması icin ayrılmış bolumdur.
• Hekimin kimliği bölümü: Triaj kartını dolduran sağlık personelinin kimliğinin yazıldığı bölümdür.
• İkinci nakil bölümü: Hasta bilgileri ve sevk edildiği hastane bilgilerinin yer aldığı bölümdür.
• Birinci nakil bölümü: Hasta bilgileri ve sevk edildiği hastane bilgilerinin yer aldığı bölümdür.
TRİAJ YÖNTEMLERİ
Bir olaydan cok sayıda kişi etkilenerek acil bakım gereksinimi ortaya cıkmışsa, alanda yapılacak en uygun triaj yontemlerinden birisi START yontemidir. START triaj yontemi erişkinlerde uygulanırken, aynı yontemin bebek ve cocukların ozelliklerine göre uyarlanmış olan şekli Jump START Triaj yöntemidir. Ülkemizde halen acil sağlık hizmetleri bünyesinde START ve Jump START triaj yöntemleri uygulanmaktadır. Bu nedenle triaj yöntemlerini anlattığımız bu eğitim videomuzda temel olarak START ve Jump START triaj yöntemlerinden bahsedeceğim.
START TRİAJ YÖNTEMİ
Hızlı triaj uygulama gerekliliğinin olduğu olaylarda sağlık personelinin kolayca uygulayabileceği triaj yontemidir. Olay yerinde gerekli guvenlik onlemleri alındıktan ve triaj alanı oluşturulduktan sonra START Triaj yontemi sağlık ekibi tarafından uygulanmaya başlanır.
START yonteminde bir hastanın değerlendirilmesi ve triaj kodunun verilmesi icin kullanılan sure 1 dakikayı aşmamalıdır.
START yonteminde triaj sorumlusu, triaj işlemini kesin ve duyurulabilir bir ses tonuyla kendini tanıtarak “olay yerindeki hastaların kendine doğru gelmelerini isteme” ile başlatır.
Yuruyebilen ve triaj sorumlusuna doğru gelebilen her hasta “yeşil triaj kod” olarak değerlendirilir. Bu hastaların, triaj alanında oluşturulan yeşil alana gitmeleri istenir. Triaj alanı geniş ve dağınık ise megafon yardımı ile de cağrı yapılabilir. Işığın yetersiz olduğu olay yerlerinde, triaj sorumlusu seslenmekle birlikte el feneri yardımıyla aydınlatma da yapmalıdır.
START yonteminde ikinci olarak; hastanın bulunduğu pozisyonda sırasıyla,
solunumunun dolaşımının- bilincinin değerlendirilmelidir. Solunum varlığını, 10 saniye icinde “bak-dinle-hisset yontemi” ile değerlendirmelidir.
• İlk değerlendirmede hastanın bulunduğu pozisyonda spontan solunumun varlığı değerlendirilir.
• Solunum var ise, dakikadaki solunum hızı hesaplanır. Dakika solunum hızı “10”un altında veya” 30”un ustunde ise “kırmızı triaj kodu” verilmeli. Renk kodu işaretlenerek başka hastaya gecilmelidir.
• Hastanın spontan solunumu yoksa derhal baş-cene pozisyonu ile havayolu acılır ve solunum 10 saniye icinde“bak-dinle-hisset yontemiyle” yeniden kontrol edilir. Solunum hala yoksa “siyah triaj kodu”, solunum dondu ise “kırmızı triaj kodu” verilir ve başka hastaya gecilir. “Siyah triaj kodu” ile işaretlenen hastalar, alanda olduğu gibi bırakılır.
Hastanın dakikada solunum sayısı yetişkinde 10-30 arasında ise; dolaşım yeterliliğinin değerlendirilmesine gecilir. Dolaşım yeterliliğinin değerlendirilmesinde iki değerlendirme kriterinden birisi tercih edilir. Bu iki değerlendirme kriterinden birisi “kapiller geri dolum zamanı” diğeri “dakikadaki radiyal arter nabız hızı”dır.
Bilimsel gecerliliği nedeniyle dolaşım yeterliliğinin değerlendirilmesinde temel olarak “kapiller geri dolum zamanı”na bakılır. “Kapiller geri dolum zamanı” hastanın tırnak yatağına basılıp bırakılarak kontrol edilir. Tırnak yatağına basılıp bırakıldığında tırnağın rengi 2 saniyenin altında beyazdan pembeye donmelidir.
Triaj işleminde dolaşım yeterliliği değerlendirilen hastanın “kapiller geri dolum zamanı” 2 saniyenin
uzerinde ise veya “dakikadaki radiyal arter nabız hızı” 120/dk uzerinde ise “kırmızı triaj kodu” verilip başka yaralıya gecilir. Bu kişiler de kırmızı triaj alanına taşınmalıdır.
Hastanın “kapiller geri dolum zamanı” 2 saniyenin altında ise; bir sonraki aşamada bilinc değerlendirmesine gecilir.
Bilinc değerlendirilmesinde hastanın “elimi tut”, “gozlerini kapat” gibi basit komutlara uygun yanıt
verme durumu tespit edilir. Basit komutlara yanıt veremiyor veya basit komutları uygulamıyorsa “kırmızı triaj kodu” verilerek başka yaralıya gecilir.
Hasta basit komutlara uyuyor ve cevap verebiliyorsa, “sarı triaj kodu” verilerek başka yaralıya gecilir.
Bilindiği gibi temel yaşam desteği uygulamaları bilinc değerlendirmesi ile başlar. Triajda ise bilinc kontrolu solunum ve dolaşım değerlendirmesinden sonra yapılmaktadır. Bunun nedeni, sorulara mantıklı yanıtlar verebilen ve basit komutlara uyabilen bir yaralının bile, triaj sırasında KIRMIZI olarak kodlanabileceği olasılığının o şartlar altında kolayca gozden kacabileceği gerceğidir.
JUMP START TRİAJ YÖNTEMİ
Erişkin hastalar icin kullanılan START Triaj uygulaması, pediyatrik hastalar icin, pediyatrik yaş grubunun özelliklerine göre yeniden düzenlenerek “Jump START Triaj Yöntemi” oluşturulmuştur. Her iki uygulamanın da benzer algoritmaya dayanması, sırası ile “Solunum-Dolaşım-Bilinc” değerlendirmelerinden hareket etmesi uygulayıcılar icin kullanım kolaylığı sağlamaktadır.
Jump START Triaj Yönteminin, START Triaj Yöntemine göre uygulamadaki en önemli farkı, 10 saniye
icinde “bak-dinle-hisset” yontemi” sonucu solunumunun olmadığı anlaşılan cocukta “siyah triaj kodu”
verilmeden once dolaşımının değerlendirilmesidir. Başka ifadeyle hava yolunu acmak uzere pozisyon
verilerek 10 saniye “bak-dinle-hisset” yontemiyle solunumunun olmadığı anlaşılan erişkin “siyah triaj kodu” alırken, cocukta triaj kodu dolaşım değerlendirildikten sonra belirlenir.
Dolaşım varlığını değerlendirmek icin cocuklarda karotis arter nabzına, bebeklerde ise brakiyal arter nabzına bakılır. Değerlendirme sonucu nabız yok ise “triaj kodu siyah”tır. Nabız var ise başa uygun pozisyon verilerek cocuklarda ağızdan ağıza,bebeklerde ağızdan ağız ve buruna birlikte 5 kurtarıcı soluk verilir. Bu uygulamada amac cocuğun/bebeğin solunumunu uyarmaktır. Kurtarıcı soluktan sonra solunum başlar ise “triaj kodu kırmızı”, solunum donmez ise “triaj kodu siyah”tır.
Jump START Triaj’ın, START Triaj’a göre bir diğer farkı da dolaşım yeterliliğinin değerlendirilmesinde
karşımıza cıkmaktadır. Erişkinde dolaşım “kapiller geri dolum zamanı”na bakılarak değerlendirilirken,
cocuk/bebekte “periferik arter nabzı” kullanılır. Periferik nabız icin ozellikle travmasız ekstremite tercih edilmelidir. Periferik nabzın alınamaması durumunda “kırmızı triaj kodu” verilerek bir an once transportu gercekleştirilmelidir.
Jump START Triaj uygulamasında bilinç kontrolü için AVPU değerlendirme skalası kullanılır;
• A (ALERT) : Uyanık, konuşup ses cıkartabilir, gozler spontan acıktır
• V (VERBAL) : Sozlu uyarılara yanıt verebilir
• P (PAIN) : Ağrılı uyaranlara yanıt verebilir
• U (UNRESPONSIVE): Hicbir uyarana yanıt vermez
Bu değerlendirme sonucunda; AVPU değerlendirme skalasına gore yanıtları “A”,”V”, “P” olanlar “sarı triaj kodu”, “U” yani yanıt vermeyenler “kırmızı triaj kodu” alırlar.
Triajda değerlendirme mumkun olduğunca doğru yapılmalıdır. Triajda değerlendirilen hastaların olması gerekenden daha az acil olarak değerlendirilmesi Under Triaj olarak tanımlanır ve bu durumda yanlış değerlendirilen hastalar beklerken kotuleşebilir, uygulanması gereken girişimler gecikebilir.
Tam tersine triajda hastalar olduğundan daha acil olarak değerlendirilirse Over Triaj olarak tanımlanır ve bu durum da gercek acil vakaların onune gecilmesine sebep olabilir.
